केदारनाथ

केदारनाथ मंदिर हे एक न सुटलेले कोडे आहे. केदारनाथ मंदिर कोणी बांधले याबद्दल बरेच काही सांगितले जाते. पांडवांपासून ते आदि शंकराचार्यांपर्यंत..!!

केदारनाथ मंदिर कदाचित ८ व्या शतकात बांधले गेले असावे असे आजचे विज्ञान सुचवते. नाही म्हटलं तरी हे मंदिर किमान 1200 वर्षांपासून अस्तित्वात आहे..!!

केदारनाथची भूमी २१व्या शतकातही अत्यंत प्रतिकूल आहे. एका बाजूला 22,000 फूट उंच केदारनाथ टेकडी, दुसऱ्या बाजूला 21,600 फूट उंच कराचकुंड आणि तिसऱ्या बाजूला 22,700 फूट उंच भरतकुंड आहे..!!

मंदाकिनी, मधुगंगा, चिरागंगा, सरस्वती आणि स्वरंदरी या तीन पर्वतांमधून वाहणाऱ्या पाच नद्या आहेत. यातील काही या पुराणात लिहिलेले आहेत..!!

हा परिसर "मंदाकिनी नदी" चे एकमेव जलसंग्रहण स्रोत आहे. हे मंदिर एक कलाकृती आहे. ज्या ठिकाणी हिवाळ्यात प्रचंड बर्फ पडतो आणि पावसाळ्यात पाणी खूप वेगाने वाहते अशा ठिकाणी या कलाकृतीसारखे मंदिर बांधणे किती अशक्यप्राय काम झाले असावे. आजही तुम्ही गाडीने त्या ठिकाणी पोहोचू शकत नाही..!!

मग अशा ठिकाणी हे मंदिर का बांधले?

अशा प्रतिकूल परिस्थितीत 1200 वर्षांपूर्वी इतके अप्रतिम मंदिर कसे बांधले गेले?

1200 वर्षांनंतर, जिथे त्या भागातील सर्व वस्तू हेलिकॉप्टरने वाहून नेल्या जातात. आजही जेसीबीशिवाय एकही इमारत उभी नाही. हे मंदिर तिथेच उभे आहे आणि केवळ उभेच नाही तर खूप मजबूत आहे..!!

याचा विचार आपण सर्वांनी एकदा तरी करायला हवा..!!

शास्त्रज्ञांचा असा अंदाज आहे की जर हे मंदिर 10 व्या शतकात पृथ्वीवर असते तर ते "हिमयुग" च्या अल्प कालावधीत असते..!!

वाडिया इन्स्टिट्यूट ऑफ जिऑलॉजी, देहरादून केदारनाथ मंदिराच्या खडकांवर लिग्नोमॅन्टिक डेटिंगची चाचणी केली. हे "दगडाचे अस्तित्व" ओळखण्यासाठी केले जाते. 14 व्या शतकापासून 17 व्या शतकाच्या मध्यापर्यंत मंदिर बर्फाखाली पूर्णपणे दबले गेले असल्याचे चाचण्यांवरून दिसून आले. मात्र, मंदिराच्या बांधकामात कोणतेही नुकसान झाले नाही..!!

2013 मध्ये केदारनाथमध्ये आलेला विनाशकारी पूर सर्वांनी पाहिला असेल. या काळात सरासरीपेक्षा 375% अधिक पाऊस झाला. त्यानंतर आलेल्या पुरामुळे "5748 लोक" (सरकारी आकडेवारी) अनुसार मरण पावले आणि 4200 गावांचे नुकसान झाले. भारतीय वायुसेनेने 1 लाख 10 हजाराहून अधिक लोकांना एअरलिफ्ट केले. सर्वना सुखरूप बाहेर काढून घेतले. पण एवढ्या भीषण पुरातही केदारनाथ मंदिराच्या संपूर्ण रचनेला अजिबात कोणतेही नुकशान झाले नाही..!!

पुरातत्व सोसायटी ऑफ इंडियाच्या म्हणण्यानुसार, पुरानंतरही मंदिराच्या संपूर्ण संरचनेच्या ऑडिटमध्ये 99 टक्के मंदिर पूर्णपणे सुरक्षित आहे. 2013 च्या पुरात बांधकामाचे किती नुकसान झाले आणि त्याची सद्यस्थिती याचा अभ्यास करण्यासाठी "IIT मद्रास" ने मंदिरावर "NDT चाचणी" केली. तसेच मंदिर पूर्णपणे सुरक्षित आणि मजबूत असल्याचे सांगितले..!!

जर मंदिर दोन वेगवेगळ्या संस्थांनी घेतलेल्या "वैज्ञानिक आणि वैज्ञानिक चाचणी" मध्ये उत्तीर्ण झाले नाही, तर आजचे समीक्षक तुम्हाला काय चांगले सांगतील?

केदारनाथ मंदिर "उत्तर दक्षिण" च्या रूपात बांधले आहे. तर भारतातील जवळपास सर्वच मंदिरे ‘पूर्व पश्चिम’ आहेत. तज्ञांच्या मते, जर मंदिर "पूर्व पश्चिम" असते तर ते आधीच नष्ट झाले असते. किंवा किमान 2013 च्या महापुरात ते उद्ध्वस्त झाले असते. पण या दिशेनं केदारनाथ मंदिर वाचलं आहे.

त्यामुळे निसर्गाच्या चक्रातच मंदिराने आपली ताकद कायम ठेवली आहे. मंदिराचे हे भक्कम सीला कोणत्याही सिमेंटशिवाय ‘आश्लार’ पद्धतीने एकत्र अडकवले आहेत. त्यामुळे दगडी सांध्यावर कोणत्याही ऋतुचा बदलाचा कोणताही परिणाम न होता मंदिराची ताकद अभेद्य आहे..!!

टायटॅनिक बुडल्यानंतर, पाश्चात्य लोकांना "एनडीटी चाचणी" आणि "तापमान" कसे लाटाणा वळण देऊ शकते हे लक्षात आले..!!

भारतीय लोकांनी याचा विचार केला आणि 1200 वर्षांपूर्वी त्याची चाचणी घेतली. केदारनाथ हे प्रगत भारतीय वास्तुकलेचे ज्वलंत उदाहरण नाही का? 2013 मध्ये मंदिराच्या मागील बाजूस एक मोठा खडक अडकला आणि पाण्याचा प्रवाह दोन वेगळ्या दिशेने फुटला. मंदिराच्या दोन्ही बाजूंनी वाहणाऱ्या पाण्याने सर्व काही वाहून नेले पण मंदिर आणि मंदिरात आश्रय घेणारे लोक सुरक्षित राहिले. ज्यांना भारतीय वायुसेनेने दुसऱ्या दिवशी सुखरूप मंदिरा बाहेर नेले..!!

श्रद्धेवर विश्वास ठेवावा की नाही हा प्रश्न नाही. पण मंदिराच्या बांधकामासाठी ती जागा, तिची दिशा, त्याच बांधकाम साहित्य आणि अगदी निसर्गाचाही बारकाईने विचार करण्यात आला होता, जे 1200 वर्षे तिची संस्कृती आणि ताकद टिकवून ठेवेल यात शंका न्हवतीच..!!

प्राचीन भारतीय विज्ञानाच्या प्रचंड प्रयत्नांचा विचार करून आपण थक्क होतो. मंदिराच्या जागेवर 6 फूट उंच सीला कसा आला?

आज, सर्व प्रलयानंतर, आम्ही पुन्हा एकदा केदारनाथच्या उभारणीसाठी शास्त्रज्ञांसमोर नतमस्तक आहोत, ज्याला त्याच भव्यतेने १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी सर्वात उंच होण्याचा मान हा आहेच आहे..!!

साभार - सोशियल मिडिया...

हर हर महादेव....🙏🚩